برنامه‌ریزی برای داشتن شهری متعالی یکی از رویکردهای مدیریت شهری اصفهان است و حالا این مجموعه فعال با همه پتانسیل‌های مطلوبی که دارد، برای تهیه و اجرای برنامه ۱۴۰۵ آماده می شود. این برنامه می تواند با همه ابعادی که دارد زیرساخت شهری ایده‌آل، مطلوب و زیست پذیر را فراهم کند. شهردار اصفهان به اهمیت موضوع برنامه‌ریزی در این مجموعه تاکید می کند: «برنامه‌ریزی به عنوان یک نگرش و شاخه‌ای علمی به فرایند تعیین اهداف، تصمیمات، اتخاذ روش و ابزارهای رسیدن به آنها تلقی می‌شود که به شکل سیستمی و جامع با ارائه روش‌ها و سازکارهای مناسب، رسیدن به اهداف پیش بینی شده سازمان را آسان‌تر و امکان‌پذیرتر می‌کند.» مشخص است مجموعه‌هایی که با برنامه و طرح برای تعالی شهر گام برمی دارند می توانند گوی موفقیت را از دیگران بربایند و در این مسیر به بهترین‌ها دست پیدا کنند؛ چراکه برنامه ریزی ریشه اصلی یک مجموعه برای رسیدن به موفقیت است.قدرت‌اله نوروزی به‌عنوان سکان‌دار شهر اصفهان معتقد است: «برنامه‌ریزی به شکل تنگاتنگی با مدیریت امور و کارها در ارتباط است و در واقع از نقطه نظر برنامه ریزی است که مدیریت در یک سازمان و کارایی آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.»
توجه به اهمیت برنامه‌ریزی
شهردار اصفهان در گفت‌وگو با اصفهان زیبا از این موضوع سخن می گوید که «توجه به اهمیت برنامه‌ریزی برای سازمان‌های عریض و طویلی همچون شهرداری می تواند به عنوان برنامه راهبردی در بالاترین سطح در این مجموعه تعریف شود که در این راستا جهت‌گیری و مسیرهای بلند دستیابی به اهداف راهبردی شهرداری اصفهان را تعیین می‌کند.» بالطبع اگر مجموعه‌های بزرگی چون شهرداری‌ها برای اقدامات اجرایی خود بدون برنامه‌ریزی حرکت کنند در ادامه، به بن‌بست می‌رسند و راهی برای بازگشت ندارند. همین موضوع باعث صرف هزینه‌های گزاف و هدررفت نیروی انسانی می شود که شهرداری اصفهان از این قاعده مستثنا بوده و با برنامه‌ریزی حرکت کرده است و این موضوع در مدیریت فعلی شهری رنگ و لعاب بیشتری گرفته و جلوه پررنگ تری دارد. نوروزی، حالا اما خبر از این موضوع می دهد که «در حال حاضر شهرداری اصفهان ششمین برنامه پنج‌ساله شهر اصفهان و سومین برنامه راهبردی را با عنوان برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵ در دست تهیه دارد که در چهارچوب سند چشم انداز شهر اصفهان در حال تنظیم و تدوین است. این برنامه مسیرهای مطلوب رشد و پیشرفت را مشخص خواهد کرد و نقش موثر و تعیین کننده‌ای در راستای زیست‌پذیری شهر اصفهان خواهد داشت و می‌تواند به عنوان یک گفتمان واحد و یکپارچه برای پیشرفت شهر و شهرداری مدنظر قرار گیرد. این برنامه براساس تجارب، دستاوردها و نتایج برنامه‌های قبلی و مبتنی بر اصول علمی و اجرایی و با توجه به وظایف شهرداری، نیازهای شهر، شهروندان و شهرداری و عوامل محیطی و نگاه به افق آینده ترسیم خواهد شد.»اگر مغزهای متفکر برای چشم‌انداز شهر اصفهان وارد عمل شوند و برنامه‌های راهبردی را طرح‌ریزی کنند اصفهان آینده، مکانی زیست‌پذیر، شهروندمدار و پویا خواهد بود؛ چراکه در دنیای مدرن امروزی شهرداری‌ها علاوه بر عمران و آبادانی شهر باید زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی شهر را نیز تجهیز کنند.شهردار اصفهان بر تدوین مشارکتی برنامه ۱۴۰۵ تاکید می‌کند و درباره مهم‌ترین ویژگی‌های این برنامه سخن می گوید:«تعامل درون‌سازمانی شامل همکاری همه معاونت‌ها، مناطق، سازمان‌ها و شرکت‌ها دیده خواهد شد تا در مرحله اجرا نیز به بهترین نحو شهرداری به سمت اهداف تعیین شده حرکت کند.»تعامل‌های سازمان‌ها و ارگان‌های شهری در این برنامه می تواند تسهیلگر باشد تا مدیریت شهری به نحو مطلوب به آنچه که باید، دست پیدا کند.
حرکت از بخش‌نگری به سمت نتیجه محوری
حـرکـت از بـخـش‌نـگری بـه سـمـت نـتـیجه‌مـحوری، مـهـم‌تـرین ویـژگی برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵ است که نوروزی از آن صحبت می کند:«تلاش می‌کنیم برنامه عملیاتی بر مبنای نتایج مورد انتظار تدوین و اجرا شود. »او حالا سنجش‌پذیری را از مهم‌ترین اصول برنامه اصفهان ۱۴۰۵ می داند: «با سنجش‌پذیری می‌توان میزان حرکت به سوی اهداف در برنامه را مشخص و بررسی کرد.»نوروزی می‌گوید:«مشارکت ذینفعان در مدیریت شهری در فرایند تدوین برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵ دربالاترین سطح انجام می‌شود و شهروندان به عنوان یکی از اصلی‌ترین ذینفعان در مراحل مختلف و گسترده برنامه‌ریزی مورد توجه قرار خواهند گرفت؛ به‌گونه‌ای که این میزان تاثیرگذاری در فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت شهری در بالاترین سطح خود به اندازه‌ای می‌رسد که برنامه‌ریزان تنها اجراکننده تصمیمات مردم خواهند بود که فراتر از تقویت تصمیمات و معتبرسازی آنها با نیازها و نظرهای مردم است و زمینه مهم برای تحقق عینی مردم‌سالاری را فراهم می‌کند.»مدیر شهروندمحور و شهروندمدار به همه خواسته‌های مردم توجه می کند و سلایق و علایق مردم را مدنظر قرار می دهد تا بر اساس همین موضوعات تصمیم سازی های شهری را اجرا کند.شهردار اصفهان اما حالا نکته‌ای را هم به معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی متذکر می‌شود: «این مجموعه به عنوان متولی تدوین برنامه اصفهان ۱۴۰۵ باید این موضوع را مدنظر قرار دهد که مشارکت، زمانی اتفاق می‌افتد و کارکرد مناسبی دارد که مستقیم و فعالانه باشد، افراد شرکت کننده در آن، تغییرات و دستاوردهای روشن و شفاف آن را احساس کنند و مشارکت را صرفا برای تایید اهداف خاص برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران تلقی نکنند؛ بلکه به عنوان ناظر برای تامین خواسته‌ها و نیازهای آنها در فرایند تدوین و اجرا وارد عمل شوند.»علیرضا صادقیان، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان، هم در این زمینه با اصفهان زیبا گفت‌وگوکرده است.ابتدای امسال بود که شهردار اصفهان معاونت برنامه‌ریزی را مغز متفکر شهرداری خطاب کرد. صادقیان درباره این موضوع می‌گوید:«اگر این معاونت این قدر حساس نبود، این سخن گفته نمی شد. در دنیا هر کاری بخواهد درست انجام شود باید با برنامه‌ریزی و هدفمند باشد. آغاز هر کار باید با تفکر و اندیشه باشد تا برنامه‌ها صحیح تر انجام شود و معاونت برنامه‌ریزی این وظیفه را بر عهده دارد.» او ادامه می‌دهد: «هر چند به صورت طبیعی برنامه‌پذیربودن برای انسان‌ها سخت است، اما هر چقدر انسان‌ها برای زندگی روزمره برنامه‌ریزی داشته باشند موفق‌تر هستند. معمولا همه از انسان‌های منضبط خوششان می آید و می پذیریم که انسان‌های منضبط، موفق‌تر و کارآمدترهستند.»
وجود برنامه‌ریزی برای پیشبرد مطلوب شهرداری
صـادقـیـان همچنین به موضوع وجود برنامه‌ریزی برای پیشبرد شهرداری به‌سمت مطلوب اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد:«برنامه برای همه نیروهایی که در این مجموعه کار می کنند، تعیین تکلیف می‌کند. مدیران و کارمندان باید برنامه داشته باشند. قبل از اینکه هر کاری شروع شود باید برنامه برای آن وجود داشته باشد؛ مانند فردی که می‌خواهد به سفر برود و باید برنامه داشته باشد، چون بدون برنامه سردرگم است. در این دوره از مدیریت شهری نیز از همان ابتدا شهردار با ارائه برنامه سنجش‌پذیر خود به شورای اسلامی شهر توانست رأی اعتماد آنها را کسب کند و از همان روز اول نیز سعی شده است بر مبنای برنامه به پیشبرد امور اقدام شود؛ در واقع شورای شهر نیز در این مسیر در کنار مدیریت شهری بوده است و همه مدیریت شهری اعتراف دارند که همراهی‌ها و دلسوزی‌های اعضای شورا در این دوره مثال‌زدنی بوده و مدیریت شهری را در دستیابی به اهداف مدنظر خود یاری رسانده است.»
«اصفهان ۲۲+»؛ اولین برنامه شهرداری اصفهان بعد از انقلاب
به گفته معاون برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان، «اصفهان ۲۲+» اولین برنامه شهرداری اصفهان بعد از انقلاب بود که ۲۲ طرح و پروژه در آن تعریف شده بود. شاید تغییر رویکرد توسعه شهری در برنامه «اصفهان ۲۲+» مهم بوده؛ چراکه تغییر ساختار مدیریت شهری و توسعه شهر در آن اتفاق افتاده است. این برنامه به عنوان اولین برنامه پنج‌ساله شهرداری اصفهان برای سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۷۹ طرح ریزی و اجرا شد و برای اصفهان آثار مثبتی به همراه آورد. بعد از آن برنامه «اصفهان ۸۵» آغاز شد که از سال ۱۳۸۰ تا 1385 ادامه داشت. برنامه «اصفهان ۹۰ » هم به‌عنوان سومین برنامه پنج‌ساله شهرداری از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ ادامه داشت و در بازه سال های ۹۰-۹۴ و ۹۵ تا 99 به ترتیب دو برنامه «اصفهان ۹۵» و «اصفهان ۱۴۰۰» با رویکرد راهبردی طرح‌ریزی شد ودرحال‌حاضر یک سال دیگر از برنامه اصفهان ۱۴۰۰ باقی مانده است تا به پایان رسد.صادقیان از تدوین برنامه «اصفهان ۱۴۰۵» در شهرداری خبر می دهد:«در حال حاضر تدوین این برنامه را آغاز کرده‌ایم تا در طول سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ آن را اجرا کنیم. مدیریت شهری برنامه هایش را با «اصفهان ۲۲+» آغاز کرد و اکنون برنامه «اصفهان ۱۴۰۵» به عنوان ششمین برنامه پنج‌ساله شهرداری اصفهان و سومین برنامه‌‌ای است که با رویکرد راهبردی تدوین می شود.»
نتیجهمحوری ویژگی برنامه ۱۴۰۵ است
صادقیان می‌گوید: «برنامه ۱۴۰۵ ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارد که نتیجهمحوری، یکی از آنهاست؛ بهاین معنا که برنامه‌ها بخشی‌نگر باشد. سنجش‌پذیری دومین ویژگی این برنامه است و خوشبختانه شورای شهر و مدیریت شهری جدید با همین رویکرد وارد عمل شده‌اند.»او سنجش‌پذیری و ارزیابی سطوح برنامه را در سه سطح پیامد، خروجی و نتیجه می‌داند:« از ویژگی‌های اصلی برنامه «اصفهان ۱۴۰۵» درنظر گرفتن خروجی و پیامد اقدامات آن است.»به گفته معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان، مشارکتی بودن یکی از ویژگی‌های مهم دیگر این برنامه است:«ما تلاش می کنیم از توان تمام ذینفعان برای تدوین برنامه به نفع مدیریت شهری، شهرداری و شهر استفاده کنیم.» او ادامه می‌دهد: «از تمام شهروندان عزیز اصفهان، نخبگان و همه اقشار تقاضا دارم برای کامل‌تر شدن این برنامه، ما را از نقطه‌نظرات خود محروم نکنند.»صادقیان می‌گوید: «الگوی برنامه اصفهان ۱۴۰۵ در سه سطح راهـبردی، عملـیـاتی و هـمچـنین اجرایی طبقه‌بندی می‌شود:«سطح راهبردی، شامل بیانیه مأموریت شهرداری اصفهان و بیانیه چشم‌انداز شهر اصفهان است. طبیعتا مأموریت شهرداری در راستای چشم‌انداز اصفهان تعریف می‌شود؛ به این معنا که شهرداری اصفهان باید طوری عمل کند که به چشم اندازی که برای اصفهان تعریف شده است، برسد. در سطح راهبردی، به تعیین نقاط تمرکزی شهرداری در پنج سال پیش رو پرداخته می‌شود و بر مبنای آن اهداف کلان، خرد و راهبردها تدوین خواهد شد.»
بررسی مشکلات شهر و شهرداری
در این برنامه، هم مشکلات شهر و شهرداری بررسی و هم چشم‌انداز اصفهان و آرمان‌گرایی در آن تبیین می‌شود و این موضوعی است که صادقیان به آن اشاره می‌کند:«در این برنامه باید درکنار یک نگاه ایده‌آلیستی، یک نگاه واقع‌بینانه هم داشته باشیم. باید از نقطه فعلی و مشکلاتی که ممکن است وجود داشته باشد به نقطه‌ای برسیم که ایدئال شهروندان اصفهانی و مجموعه شهری است. همه این موضوع‌ها به برخی پشتیبانی‌ها نیاز دارد. باید ارزیابی کنیم که کدام بخش از برنامه «اصفهان۱۴۰۰»محقق شده و کدام یک به بازنگری جدی‌تر و مجدد نیاز دارد. این موضوع، چشم‌انداز بخش راهبردی ما در برنامه است.»
پیش بینی هزینه ها و تامین منابع مالی
معاون برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری اصفهان، سطح عملیاتی را این‌گونه تعریف می‌کند:«در سطح عملیاتی باید سبد پروژه‌ها را در راستای اهدافی که در برنامه تعریف کرده ایم، تبیین کنیم؛ همچنین برای اینکه بتوانیم در راستای اهداف حرکت کنیم باید در پیش‌بینی هزینه‌ها و تامین منابع مالی به بهترین ترکیب برسیم.» صادقیان سطح اجرا را سومین سطح برنامه می‌داند: «هنگامی که برنامه تهیه و تنظیم شد، متوجه می شویم هر کدام از سطح‌ها، افق‌های زمانی مختلفی دارند و ممکن است آنچه در آینده اتفاق می‌افتد مورد پیش بینی و مد نظر ما نباشد. در چنین مواقعی باید اصلاحاتی در برنامه ایجاد کنیم؛ مثلا، در آینده با توجه به وضعیت کشور ممکن است قوانین شهری تغییر کند یا قوانین دیگری ایجاد شود؛ بنابراین برنامه ۱۴۰۵ باید به گونه‌ای تنظیم شود که انعطاف داشته باشد و در برخی از زمان ها اگر نیاز به تغییر وجود داشت، قابل تغییر باشد. »او خاطرنشان می‌کند: «فرایند تهیه و تدوین برنامه ۱۴۰۵ از ۱۴ تیر۱۳۹۸ آغاز شده و تلاش می کنیم تا پایان مهر ۱۳۹۸ بر نقاط تمرکز شهرداری در بازه زمانی این برنامه به جمع‌بندی برسیم و تا پایان بهمن ۱۳۹۸ تدوین سطح راهبردی آن را به اتمام برسانیم و در ادامه تدوین سطح عملیاتی آن را نیز تا پایان خردادماه ۹۹ به سرانجام رسانده و بتوانیم در ۱۴ تیر۱۳۹۹ به مناسبت روز شهرداری‌ها و دهیاری‌ها این برنامه را به شورای اسلامی شهر تقدیم کنیم و مطمئن هستیم که با توجه به ریزبینی و دقت نظر و با توجه به تخصص‌های متنوعی که این دوره در اعضای شورای اسلامی شهر وجود دارد، قطعا نسبت به برنامه‌های قبل پربارتر خواهد بود.»
